Η αποταμίευση στην Ελλάδα

Mελέτη που εκπονήθηκε σε συνεργασία του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (LINER) και της Eurobank.

https://www.aueb.gr/el/opanews/i-apotamieysi-stin-ellada-i-giati-den-apotamieyoyme

Η σημασία της αποταμίευσης για την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία χωρών και ανθρώπων είναι αδιαμφισβήτητη. Η αποταμίευση επιτρέπει σε μια χώρα να μετασχηματίσει τη μείωση της παρούσας κατανάλωσης, που συνεπάγεται η αποταμίευση, σε δυνατότητα παραγωγής επιπλέον εισοδήματος στο μέλλον μέσω της αύξησης των επενδύσεων και, επομένως, σε αύξηση των μελλοντικών καταναλωτικών δυνατοτήτων της χώρας.

Καμία χώρα στην ιστορία δεν έχει πετύχει υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης για πολλά χρόνια χωρίς την ύπαρξη υψηλού ποσοστού επενδύσεων και, αντίστοιχα, υψηλού ποσοστού εθνικής αποταμίευσης. Για παράδειγμα, οι ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ανατολικής Ασίας εμφανίζουν για δεκαετίες υψηλότατα ποσοστά εθνικής αποταμίευσης, ενώ αντίθετα η αναπτυξιακή υστέρηση των χωρών της Λατινικής Αμερικής συμβαδίζει με χαμηλά ποσοστά εθνικής αποταμίευσης.

Οι πρόσφατες εκδηλώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν καταστήσει σαφές ότι οι ανάγκες για αποκατάσταση των ζημιών που προκαλούνται με αυξανόμενη συχνότητα, η δημιουργία κατάλληλων υποδομών περιορισμού των συνεπειών τους και η ανάπτυξη νέων πράσινων τεχνολογιών θα απαιτήσουν τεράστιες επενδύσεις. Επομένως, η αποταμίευση είναι αναγκαία για την χρηματοδότηση των απαιτούμενων επενδύσεων, ώστε να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Η ανάγκη αύξησης της αποταμίευσης επιτείνεται από τις δημογραφικές εξελίξεις στις αναπτυγμένες χώρες, με κυριότερη τη γήρανση του πληθυσμού.

Η ανεπαρκής αποταμίευση έχει επίσης συνέπειες σε ατομικό επίπεδο. Όταν τα άτομα δεν αποταμιεύουν, θέτουν σε κίνδυνο την οικονομική τους ασφάλεια, καθώς ανεπάντεχες μεταβολές στη ζωή τους, όπως η απώλεια της απασχόλησης ή μια σοβαρή ασθένεια, συνεπάγονται απότομες και επώδυνες μειώσεις του βιοτικού τους επιπέδου. Ακόμη και η συνταξιοδότηση επιφέρει σημαντική πτώση του βιοτικού επιπέδου στα άτομα που δεν έχουν προνοήσει να αποταμιεύσουν στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα αποταμιεύουμε πολύ λιγότερο από όσο χρειάζεται για όλα αυτά. Η Ελλάδα είναι η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό καθαρής εθνικής αποταμίευσης τα τελευταία δεκαεπτά χρόνια (και μάλιστα, αρνητικό) από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Η καθαρή εθνική αποταμίευση προκύπτει όταν αφαιρεθεί από την ακαθάριστη εθνική αποταμίευση η απόσβεση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων. Με εξαίρεση το Γράφημα 1, όλα τα υπόλοιπα γραφήματα αναφέρονται στην (ακαθάριστη) αποταμίευση, η οποία  αποτελείται από το άθροισμα της  αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα και του δημόσιου τομέα της οικονομίας. Η αποταμίευση για κάθε τομέα ισούται με τη διαφορά μεταξύ διαθέσιμου εισοδήματος και κατανάλωσης. Μάλιστα αποταμιεύουμε λιγότερο όχι μόνο σε σύγκριση με πλουσιότερες, αλλά και με πολύ φτωχότερες χώρες. Το ποσοστό εθνικής αποταμίευσης είναι χαμηλότερο όχι μόνο από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τον Καναδά, αλλά και από χώρες όπως η Βραζιλία, η Νότια Αφρική και το Μεξικό -το Γράφημα 1 αποτυπώνει την κατάσταση για το 2022.